sugeng rawuh wonten ing kumpulan geguritan (puisi jawa) "memetri kabudayan jawi _ Face Book http://www.facebook.com/groups/geguritan/"

Rabu, 29 September 2010

Makna Tafsir Sluku-Sluku Bathok

Sluku-sluku bathok
Bathoke ela-elo
Si Rama menyang Solo
Oleh-olehe payung mutho
Pak jenthit lolo lo bah
Yen mati ora obah
Yen obah medeni bocah
Yen urip golekko dhuwit

Seorang guru saya memberikan pencerahan siang itu. Pak Nunuk namanya. Hidup – katanya – tidak boleh dihabiskan hanya untuk bekerja. Waktunya istirahat ya istirahat, untuk menjaga jiwa dan raga agar selalu dalam kondisi seimbang.

Lagu jaman Wali Songo menuturkan: Sluku-sluku bathok, bathok (kepala) kita perlu beristirahat untuk memaksimalkan kemampuannya. Kalo diforsir terus bisa aus, stress, hang, macet daya pikirnya.

Bathoke ela-elo, dengan cara berdzikir (ela-elo = Laa Ilaaha Ilallah), mengingat Allah akan mengendurkan syaraf neuron di otak. Lalu Si Rama menyang Solo, siram (mandilah, bersuci) menyang (menuju) Solo (Sholat). Lalu bersuci dan dirikanlah sholat. Saya ingat ada kutipan berbunyi: Jadikanlah sholat itu istirahatmu. Lalu apa fadhilah sholat?

Oleh-olehe payung mutho, yang sholat akan mendapatkan perlindungan (payung) dari Allah, Tuhan kita. Kalo Allah sudah melindungi, tak ada satupun di dunia ini yang kuasa menyakiti kita. tak satupun.

Pak jenthit lolo lo bah, kematian itu datangnya tiba-tiba, tak ada yang tahu. Tak bisa dimajukan atau dimundurkan walau sesaat. Sehingga saat kita hidup, kita harus senantiasa bersiap dan waspada. Selalu mengumpulkan amal kebaikan sebagai bekal untuk dibawa mati.

Yen obah medeni bocah. Saat kematian datang, semua sudah terlambat. Kesempatan beramal hilang. Banyak ingin minta dihidupkan tapi Allah tidak mengijinkan. Jika mayat hidup lagi maka bentuknya menakutkan dan mudharat-nya akan lebih besar.

Yen urip golekko dhuwit. Kesempatan terbaik untuk berkarya dan beramal adalah saat ini. Saat masih hidup. Pengin kaya, pengin membantu orang lain, pengin membahagiakan orang tua: sekaranglah saatnya. Ketika uang dan harta benda masih bisa menyumbang bagi tegaknya agama Allah. Sebelum terlambat, sebelum segala pintu kesempatan tertutup.

Jumat, 24 September 2010

Wong Brewok Nyalawadi


Wis udakara telung dina iki, Husein mulihe sekolah tansah telat terus. Sing biasane jam loro awan dheweke wis tekan omah, telung dina iki mulihe mesthi nyedhaki wayah magrib. Mesthi wae Pak Usman lan Bu Usman, wong tuwane Husein dadi mikir, sakjane lunga menyang ngendi bocah kuwi. Yen nilik sipat lan solah bawane, sakjane Husein kuwi bocah sing meneng ora seneng neka-neka. Dheweke uga manut marang wong tuwa lan tememen sekolahe. Nanging kena ngapa dumadakan dheweke kerep mulih telat lan yen ditakoni kaya endha mangsuli sak kecap rong kecap.
“Coba Ban, tulung tlisiken menyang ngendi parane Husein yen mulih sekolah,” panjaluke Pak Usman marang Bani, kanca cedhake Husein sing uga gumun karo tingkahe Husein.
“Nggih, om, mangke yen wangsul sekolah ajeng kula buntuti dhateng pundi lungane Husein,” wangsulane Bani.
Nalika mulih sekolah, kaya biasane, Husein mesthi lungguh ana ing ngisor wit ringin njaban pekarangan sekolah karo thingak thinguk kaya ana sing ditunggu. Dene Bani sing kawit mulih sekolah njarak arep nlisik Husein ndelengi saka kadohan. Dumadakan ora let suwe ana mobil sedhan werna ireng sing mandheg ing ngarepe Husein. Saka njero mobil mau metu pawongan sing nganggo klambi ireng, clana jeans, topi pet, nganggo kaca mata ireng lan brewoken. Tampange persis kaya penjahat ana ing film-film detektif kae.
Bani kaget dene kanca kenthele sing pendhak dina mangkat mulih sekolah lan dolanan bebaregan saiki duwe pasrawungan karo wong sing rupane serem mau. “Sapa ya, aja-aja penjahat, penculik uta-wa bandar Narkoba,” pandakwane Bani sing ora-ora ing sakjroning ati.
Sakwise guneman sedhela, Husein karo Wong Brewok nyalawadi mau mlebu mobil lan langsung lunga embuh menyang ngendi. Bani sing wingi wis diparingi sangu supaya dadi “detektif swasta” dening Pak Usman uga enggal numpak taksi lan mrentahke supire taksi supaya ngetutke mobil ireng sing ditumpaki Husein karo wong brewok mau.
Sakwise nempuh perjalanan rada suwe mobil sedhan ireng mau mandheg ana ing omah tuwa ing Jl Sawo II No 17, Husein lan wong brewok nyalawadi mau mlebu omah lan embuh apa maneh sing ditindake ora ana sing ngerti. Sakwise nyathet alamat mau, bani enggal–enggal mrentahke supir taksi supaya ngeterke menyang omahe Pak Usman .
Sakwise tekan ngomahe Pak Usman, dheweke paring pelapuran marang wong tuwane Husein.
“Dadi iki alamate wong brewok nyala-wadi kuwi ya, Ban?”pitakone Pak Usman nalika nampak kertas catetan alamat omah tuwa mau.
“Leres, Om, mboten klentu anggen kula nyathet,” wangsulane Bani .
“Kira-kira pandakwamu apa, Ban, marang wong brewok nyalawadi mau ?” pitakone Bu Usman.
“Kadose kok awon, mbok menawi Bandar Narkoba, wah bahaya yen niki leres,” wangsulane Bani.
“Wah yen nganti Husein dadi korban Narkoba, cilaka tenan, apa tindakane dhewe, Pak?” pitakone Bu Usman .
“Sesuk aku arep nggawa pulisi lan kancanana, Ban, bubar sekolah pawongan mau arep tak grebeg,” Wangsulane Pak Usman.
Awan sakwise sekolah, Bani, Pak Usman lan om Joni adike Pak Usman sing dadi pulisi ngetutke lakune mobil ireng sing ditumpaki wong brewok karo Husein mau. Kaya wingi-wingine sakwise teka ing omah tuwa ing Jl Sawo mau mobil ireng mandheg lan sing numpak mlebu kabeh ing omah tuwa mau.
“Sak iki titi wancine nggrebeg wong brewok mau, ayo langsung mlebu wae,” omo-nge Om Joni karo ndudut pistule.
“Angkat tangan, ayo angkat tangan,” getakke sing njalari Husein lan wong brewok mau kaget lan trataban.
“Lho kok bapak, Bani lan Om Joni dugi mriki, kersane napa, Pak?” pitakone Husein karo gugup.
“Aku sing kudu takon, kowe ngapa neng kene lan wong brewok kuwi sapa?” Pak Usman ganti takon marang Husein.
“Ooo.. niki Om Yani, Pak wartawan lan pengarang, kula nembe sinau ngarang kalian Om Yani niki, pendhak dinten kula diajari carane nulis, Om Yani punika sampun kondhang, Pak, novel karyane sampun kathah,” wangsulane Husein.
“Leres, Pak, Husein punika nate ndherek seminar kula bab mengarang, lajeng pingin sinau engkang tememen bab karangmengarang,” sambunge Om Yani.
”Ya gene ndadak dhewekan lan nyolong wektu bubar sekolah?”pitakone Pak Usman maneh.
“Yen ngarang punika kedah konsentrasi mboten saged rame-rame, Pak. Lha yen dalu kan sinau pelajaran, kula sagede nggih bubar sekolah,” wangsulane Husein.
“Bapak seneng le, nanging kowe uga ana lupute ora pamit wong tuwa, dadi marai wong sak omah lan kanca-kacamu duwe pandakwa sing ora-ora,” ngendikane Pak Usman unjal napas lega.
“Nggih kula nyuwun pangapunten, Pak, benjang kula badhe pamitan ibu lan keluwarga, nanging panggenan niki kedah tetep rahasia, menawi mboten mangke rencang-rencang sami dolan mriki, kula mboten sida ngarang.”
Ing wusana Pak Usman njaluk ngapura marang Om Yani amarga wis nduwe pandakwa sing ora-ora. Kanggo nyengkuyung kekarepane Husein lan kanggo ngurmati jasane Om Yani, bapak kepara mborong kabeh karyane novele Om Yani ing toko buku. Om Yani dadi mongkog atine, dene Husein uga lega amarga wis entuk restu saka bapake.
-------------------------------------------------------------------------------------
Dening: Raden Sunartono
Kapethik saking : Jagad Jawa - Solopos
http://www.solopos.co.id

Tamu Kang Pungkasan

Lakuné dinå rumangsaku cêpêt bangêt, wêktu sêwulan síng diidinaké såkå pêmêrintah rumangsaku lagi dhèk wingi, nangíng ngêrti-ngêrti kari sêdinå iki.
Dinå sésúk aku lan kåncå-kåncå sak profèsiku gêlêm ora gêlêm kudu ninggalaké panggónan iki, yå panggónan ålå síng dadi mungsuhé masyarakat síng kêpéngin uripé slamêt donyå lan akhirat.
Pancèn wiwitané aku ora sêngåjå mlêbu papan èlèk síng diarani lokalisasi, nangíng kabèh amargå kêpèpèt kahanan, biyåså... masalah klasik síng diadhêpi pawóngan síng uríp íng padésan, kurang pangan lan sandhang lan ora kuwat ngadhêpi sanggan uríp, gèk kamóngkó síng jênêngé golèk pênggawéyan iki angèlé jan ngêpól tênan.
Åjå manèh aku sakkåncå síng múng duwé ijazah SMP tanpå nduwèni kêtrampilan, sanajan síng wís duwé èmbèl-èmbèl gêlar sarjana waé akèh síng kêcêmplúng ing profèsi iki sanajan bédå kêlasé.
Ora kråså lúh têmètès ing pipiku, uríp kók múng kåyå ngéné, gèk súk kapan aku biså mêntas såkå panggónan iki? Dhúh,... Gústi Allah paringånå pitudúh mêrgi íngkang lêrês lan pinanggihnå jodho íngkang saé. Aku unjal ambêgan landhúng, gèk kåyå aku iki åpå ånå wóng lanang síng sudi mêngku? Níng aku pêrcåyå yèn Gústi Allah iku ora saré, sakwijiníng dinå mêngko aku bakal kêtêmu jodhoku.
Dak élíng-élíng nasibé kåncå-kåncå sak profèsiku nyatané ugå ånå wóng lanang síng gêlêm ngêpèk bojo. Mbak Éndah dipèk bojo sopír trêk lêngganané malah nyatané saiki biså uríp bagyå múlyå íng ndéså. Dhík Hèsti ugå dipèk bojo wóng lanang sanajan múng dadi mbók ênóm anangíng kabèh kêbutuhané biså dicukupi, Éndang kancaku sak kampúng ugå diwêngku wóng lanang sanajan wís rådå sêpúh yuswané nangíng nyatané gêmati bangêt malah saiki diparingi putrå.
Bubar macak kåyå biyasané aku lungguhan íng têras omah, biyåså,... mancíng iwak alias nggodhå wóng lanang síng kêpéngin awaké dikêpénakaké sanajan múng sêdhélå, syúkúr yèn gêlêm nginêp sêwêngi, wah... mêsti bayaran síng dak tåmpå lumayan kanggo sangu mulíh mênyang ndéså.
"Mampír Mas,"... godhaku nalikå ånå sakwènèhíng pawóngan mlaku ijèn karo miling-miling nyawang têras póndhókanku, dhèwèké mèsêm lan gêlêm mampír.
"Ngunjúk mênåpå Mas?" ujarku karo nggandhèng tangané dak jak lunggúh íng sandhíngku. Wóng lanang mau manút waé.
"Biyasané wóng lanang iku sênêngané ngunjúk susu yå, kópi susu åpå coklat susu?" aku sansaya wani nggodhå, lha wóng síng digodhå yå sansåyå sênêng atiné.
Yå kåyå mêngkéné pênggawéyanku sabên ndinå nglayani tamu síng gêlêm mampír íng kamarku. Wêktu limang tahún uríp íng lokalisasi pancèn akèh bungah lan susahé, nangíng kêpénaké múng watês bab kadonyan, bisa cukúp sandhang lan pangan ora nyambút gawé abót, nangíng rêkasané biså-biså kêtularan pênyakit sifilis utawa AIDS lan dadi mungsuhé masarakat, amargå dianggêp dadi sampah masyarakat síng kudu disírnakaké. Aku isíh kèlingan nalikå lokalisasi iki didhémo warga masyarakat, awakku nganti ndrêdhêg kawêdèn.
"Lho kók malah ngalamún?" ujaré wóng lanang síng dadi tamuku iku ngagètaké atiku.
"Ah, iyå yå bênêr ngêndikamu Mas, lha kêpriyé ora ngalamún, mbók mênåwå panjênêngan iku tamuku íng papan kéné kang pungkasan amargå sésúk aku sak kåncå kudu lungå såkå papan iki."
"Ditêpungaké jênêngku Bagús sanajan rupaku ora bagús," mêngkono tamuku mau nêpúngaké.
"Sunthi jênêngku Mas," aku ganti sêmaúr. Priyayiné pancèn grapyak lan akèh gunêmé, lagi têtêpungan kurang såkå limang mênít waé rasané wís biså akrab.
"Aku mréné pancèn golèk kênangan kang púngkasan såkå papan lokalisasi iki, aku ngajab papan iki pancèn biså rêsík såkå tumindak maksiyat," mêngkono ujaré Mas Bagús. Sak jam luwíh aku lan Mas Bagús ngóbról ngalór ngidúl, lan pungkasané Mas Bagús pamitan arêp mulíh mênyang omahé. Dhèwèké ninggali dhuwít aku sing lumayan akèh lan njalúk jênêng lan alamat omahku síng sakbênêré.
****
Anèng ngomah rasané kåyå dikunjåra waé, la kêpriyé ora susah, la anèng ngomah yå múng thêngúk-thêngúk waé tanpå duwé gawéyan síng ngasilaké. Dhuwít cèlènganku wís wiwít nipís, rasané ati wís kêtar-kêtir, dumadakan pak pós mandhêg anèng ngarêp omah, ngêtêraké layang såkå Mas Bagús, dhúh,... bungahé ati iki, såpå ngêrti mbésúké Mas Bagús biså ngêntasaké aku såkå uríp kang nisthå iki. Layang dak bukak kanthi alón, ånå råså bungah lan ati iki tambah dêg-dêgan waé.
"Dhík Sutinêm síng dak trêsnani," mak dhêg rasané atiku kaya diumbúllaké karo Mas Bagús. Pancèn jênêngku síng asli iku Sutinêm, nangíng ing lokalisasi aku nganggo jênêng "Sunthi", layang dak waca kanthi ati kang dêg-dêgan
Surabaya, 12 Désèmbêr 2007
"Dhík Sutinêm síng dak trisnani"
Wiwít kêtêmu karo sliramu ing papan kånå kaé, aku dadi kêpingín omah-omah karo sliramu. Bab såpå tå sliramu aku kabèh wís mangêrtèni, nangíng åpå sliramu ngêrtèni aku lan såpå tå sêjatiné aku iki? Barès waé ya dhík, aku iki wóng lanang síng ora bédå karo sliramu. Tumindak nistå lan ålå kabèh waé wís naté dak tindakaké. Nangíng aku péngín marèni kabèh mau sakdurungé kasèp.
Mula yèn sliramu gêlêm dak jak uríp bêbarêngan nyabrang íng samodrå bêbrayan agúng, ayo dhík wangsulana layang iki, gêlêmå Dhík Sutinêm dak jak uríp anyar íng sakjêroníng balé somah kang rêsmi lan ayo pådhå uríp kang anyar, uríp kang kêbak laku utåmå sanajan múng uríp sarwå prasåjå, wís bèn lêlakónmu lan lêlakónku dikubúr barêng-barêng lan dilarúng íng samodra pangapurå.
Aku ora njanjèkaké uríp kang moncèr kêbak kêméwahan donyå, nangíng aku pêrcåyå yèn aku karo sliramu biså uríp bagyå múlyå. Sêpisan manèh, aku ora mêkså nangíng aku têtêp nunggu walêsan layang iki bèn atiku bisa têntrêm.
Såkå kåncå anyarmu síng nêmbé kasmaran.
Bagús
Ora kråså, kacu cilík wís têlês kêbês êlúhku, bisaku múng pasrah jiwå lan rågå marang Mas Bagús.
Sunaré srêngéngé wayah ésúk íng Suråbåyå nambahi éndahíng swasånå balé somahku. Kêmbang kênångå íng ngarêp omahku nyêbaraké gåndå kang arúm. Cêpêt-cêpêt aku dandan sak pêrlu arêp ngêtêraké Panji anakku mbarêp såkå titisané Mas Bagús kang saiki makaryå dadi móntír sêpéda mótór, Allahuakbar,... laillahaillallah, alhamdulilllah pujiku marang Pangéran Kang Maha Kuwasa.
-------------------------------------------------------------------------------------
Dening: Sumédi
Kapethik saking : Jagad Jawa - Solopos
http://www.solopos.co.id

Selasa, 21 September 2010

Katresnan

dening : nardlenk

Dak ungak esemmu kang cinathet ana kekayon
Kanggo pepeling yen aku tansah bekti marang endahe katresnan
Kang tinandur jroning ati
Mrajak semi kaya jamur tukul wayah rendheng.......

Dak tembus miringe gedhong tuwa nganggo landhepe katresnan
Siniram rasa endah kang tineba selaning lathi
Nalika bumi pertiwi lagi mlaku nembus dhuhkitane kembang kacang
Katresnan iki ora bakal luntur mring ombyaking krida

Dak aras lathimu nganggo legine dhandhanggula
Ngrerintih ana sela-selane gempilane manah kang tansah cinathet
Dening jiwa suci katresnan......

Aku mung saderma manungsa lumrah....
Muga Gusti paring kemurahan gegayuhan iki....